İnşaat sektöründe kullanılan su yalıtımı, yeni yapılan binaların uzun süreli ayakta kalmaları ve dayanıklılığını sağlamaktadır. Su izolasyon sistemi binanın çatısından temeline kadar uygulanmak zorundadır. Özellikle Türkiye’nin bir deprem bölgesi olduğu düşünülürse bu sistemin uygulanması hayati bir öneme sahiptir.

Teknolojik gelişmeler sonucu daha sağlam ve dayanıklı malzemeler üretilmektedir. Üretilen malzemeler yeni nesil araçlar ile binaların mevcut yerlerinde kullanılarak binanın ömrünü uzatmakta ve olası masrafları azaltmaktadır. İzolasyon, boya, beton, demir vb. gibi. İzolasyon veya İzolasyon; yağmur ve yeraltı suyu gibi dış etkenlerden evlerin, binaların, ortak alanların vb. gibi yaşam alanların korozyon veya deformasyona uğramasını engellemek için dış yüzeyleri kaplanması olayı olarak tanımlanmaktadır. Çeşitli ısı ve su yalıtımı türleri mevcut iken binalarda inşaat temeline yapılarak yüzeyin nem ve rutubetten korunmasını sağlamaktadır.

Su, özellikle binalara en fazla zararı veren bir maddedir. Su alan veya su sızıntısı olan binaların taşıyıcı kolonlarına, statiğine ve en önemlisi deprem gibi yer sarsıntılarında binaların yıkılmasına sebep olur. Bu nedenle su yalıtımı son derece hayati öneme sahiptir. Bunun dışında su yalıtımı yapılmayan binalarda yaşam konforu azaldığı gibi bir süre sonra sağlığı tehdit eder duruma gelir. Su yalıtımı, yaşlanmış binalarda ve sonradan su sızıntıları oluşmuş binalara da uygulanır.

Bunlar;

Asansör boşluklarındaki su birikintilerinin izolasyonu

Bodrum katlarda meydana gelen su birikinti ve sızıntılarda

Nem ve rutubetin oluşturduğu su birikinti ve sızıntıları

Çatı, ve havuzlara uygulanan teras su yalıtımı sistemleridir.

Su yalıtımı uygulamaları da iki farklı sistem işe yapılmaktadır. Bunlarda; Perde ve temel izolasyon, enjeksiyon su izolasyon sistemleridir.

Su yalıtımı, inşaat alanında yapıların, yağış suları, zemin nemi ve suyu, basınçlı ve basınçsız su, su buharı gibi her türlü su kaynağına karşı korunması amacıyla alınan önlemler, yapılan çalışmalardır. Su izolasyon çalışmaları ve alınan önlemler yapı, insan sağlığı ve konforu açısından büyük önem taşımaktadır.

Suyun yapıya ulaşmasını engellemek ya da yapıdan uzaklaştırmak için yapılan su yalıtımının yapının ömrünü uzatmasının yanında deprem karşısında dayanıklığını korumasını da sağlamaktadır.

Suların yapılara verdiği zararlara genel olarak yapılarda meydana gelen, estetiği bozan ve gözle görünen hasarlardan aşina olsak da yaşanan depremler suyun yapılara can güvenliğini etkileyecek düzeyde verdiği büyük zararları da anlamamıza imkan vermiştir. Yapı bileşenleri ileri derecede korozyona uğramış bir yapının şiddetli bir deprem etkisinde ayakta kalabilmesi mümkün değildir.

Bir yapının üretim sürecinde su yalıtımının eksik uygulması ya da hiç uygulanmaması, yapının yapının servis ömrünü azaltmakla kalmaz, çevresi ve yaşayan kullanıcıları için de can ve mal güvenliği tehdidi oluşturur

Su yalıtımının görevi, suyun yapıya veya bir kısmına veya kapsadığı hacimlere zarar vermesini önlemektir. Su izolasyonunun görevlerinden bir diğeri de, toprakta bulunan ve yer altı suları ile yapıya ulaşan kimyasal maddelerden yapıyı korumaktır.

Su İzolasyon Malzemeleri

Su izolasyon malzemeleri oldukça çeşitlilik göstermektedir. Su izolasyon malzemelerini işlevlerine göre;

1. Yüzeysel su izolasyon malzemeleri,
2. Yapısal su izolasyon malzemeleri şeklinde gruplandırmak mümkündür.

Bu malzemeler de, kendi aralarında çeşitlilik göstermektedir.

1-Yüzeysel Su Yalıtımı Uygulamaları

Yapı yüzeyi ile suyun bulunduğu ortam arasında kesintisiz olarak yapılan su yalıtımında kullanılan malzemeler bu yüzeysel su yalıtımı uygulamalarına girmektedir. Bunlar:

• Sürme tip su izolasyon malzemeleri,
• Serme tip su izolasyon malzemeleri,

Sürme Tipi Su İzolasyon Malzemeleri

Uygulanacak sahada malzeme, uygun karıştırıcılar ile karıştırılarak hazırlanır. Sürme tip su izolasyon malzemelerinin kullanıma hazır halde olan türleri de özel incelticiler ile inceltilerek kullanılır. Bu malzemeler yüzeye direkt mala, rulo, veya fırça ile sürülerek veya püskürterek uygulanır. Sıvı ve toz halde tedarik edilebilir. Toz haldeki malzemeler içeriklerine göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.

• Çimento esaslı su izolasyon malzemeleri: Toz bileşeni çimento esaslı olup, tek bileşenlidir. Su ile karıştırılarak malzeme sürülebilir hale getirilir. İki bileşenli olan malzemeler ayrı paketler halindedir. Sıvı ve toz bileşenden oluşur.
• Bitüm esaslı malzemeler: Bir veya iki bileşenli tipleri vardır. Bir bileşenin bitüm olması gerekir. Kullanıma hazır tek bileşenli tipleri mevcuttur. İki bileşenli tiplerinde ise ikinci bileşen priz hızlandırıcı ve sertleştirici olarak karışıma katılır. Mala, fırça ile sürülerek veya özel teçhizat ile püskürtülerek sadece suyun geldiği dış (pozitif) taraftan uygulanırlar. Temel ve toprak ile temas halindeki perde duvarlarının yalıtımı ve bohçalama yapılırken bitüm örtülere astar olarak yapılan uygulamalar başlıca kullanım alanlarıdır.
• Likit haldeki bitüm esaslı malzemeler: Normal sıcaklıkta akıcı halde olan asfaltlardır. Kendi aralarında üçe ayrılırlar:
  • Asfalt solüsyonları: Bitümlü malzemenin seyreltilip sıvı hale gelmesiyle elde edilir. Astar amaçlı ve soğuk olarak uygulanır. Astar; sıva, beton, gaz beton, şap, çimento yonga levhalar üzerine, ahşap ve metal yüzeyler uygulanır. Asfalt solüsyonlar, toprak altında kalan metal yüzeylerin korozyona karşı korumak içinde kullanılır.. Bu uygulama için 1 m3 suya 1 kg konularak karışım hazırlanır. İzolasyon yapılacak yüzeye 3 kat sürülür. Betonarme yüzeylerin sülfatlı zeminlerdeki korunumu içinse aynı şekilde karışım hazırlanarak uygulama yapılır.
  • Asfalt emülsiyonları: Soğuk olarak ve su ile seyreltilip kullanılırlar. Beton ve gaz beton yüzeylerde astar olarak sürülürler. Metal yüzeylere asfalt emülsiyonlar sürülemez.
  • Kreozot: Metal ve ahşap yüzeylerde zift esaslı malzemeler ile su yalıtımı yapılacaksa astar olarak kreozot kullanılır. Kreozot, solüsyon tipinde bir malzemedir. Kahve siyah renkli yakıcı kokulu bir sıvıdır. Kömürden elde edilen ham katranın 2350 °C de kaynatılmasından elde edilir
• Pasta halindeki kauçuk/bitüm esaslı malzemeler: Malzeme bir bileşenli veya iki bileşenlidir. İki bileşenli olduğunda ikinci bileşen priz hızlandırıcı ve sertleştirici olarak karışıma eklenir. Uygulanacak alan kuru ya da hafifi nemli olmalıdır. Beton, sıva, şap, metal, tahta, gaz beton vb. yüzeyler üzerinde de oldukça etkilidir. Esnek olmaları nedeni ile uygulamaları kolaydır. Bu sayede, mekanik darbelere karşı direnç gösterip, bina hareketlerini tolere ederler. Taşıyıcılı olarak da uygulanabilir. Bunun yanında toprak altında balkon, bahçe, teras, ıslak hacimlerde, eski bitümlü membran yüzeylerde, yatayda ve düşeylerde uygulanması olumlu sonuç verir.
• Poliüretan esaslı malzemeler: Binalarda pozitif taraftan temel yalıtımında, otopark çatı teras, ve bahçe yalıtımlarında kullanılır. Beton yüzeye sürülerek uygulanır. Kürlerini tamamladıktan sonra bir süre elastik kalır. Bu tür malzemeler % 400’lere varan oranlarda elastiktir ve çatlak köprüleme özelliğine sahiptirler. Tek veya çift bileşenli, UV (ultra viyole) ışınlarına dayanıklı ve dayanıksız olan tipleri vardır. Poliüretan esaslı sürme malzemelerin kullanılmadan önce yüzeye astar sürülmesi gereklidir
• Akrilik esaslı malzemeler: Akrilik esaslı bir malzemeler beton yüzeye sürülerek veya püskürtülerek uygulanır. Su ile seyreltilerek kullanılır. Bir kat astar üzerine en az üç kat, gerekirse de taşıyıcı takviyeli uygulama yapılır. Bu malzemenin UV ışınlarına dayanıklı olan ve olmayan türleri vardır. Teras, ıslak hacim gibi yerlerin su yalıtımında kullanılır. Eğer yüzey çok çatlaklı ise taşıyıcı takviyesi ile uygulanması önerilir. Akrilik malzemeler kürünü tamamladıktan sonra daima elastik kalır.

Serme Tip Su İzolasyon Malzemeler

Astar sürülen yüzeylere serilip genellikle şalümo tekniği yapıştırılarak uygulanır. Yatay ve düşey yüzeylere rahatlıkla uygulanabilen son derece ekonomik su izolasyon malzemeleridir. Serme tip malzemeler, bitümlü su izolasyon örtüleri ve Plastik veya kauçuk esaslı su izolasyon örtüleri olmak üzere iki çeşittir.

• Bitümlü Su İzolasyon Örtüleri: Bir taşıyıcının alt ve üst yüzeyinin fabrika ortamında homojen olarak bitümle kaplanması ile bitümlü su izolasyon örtüleri oluşur. Yarı katı veya sıvı haldeki bitümün standart kalınlıkta uygulanması için taşıyıcı kullanılır. Kullanılan taşıyıcının bir başka görevi de su izolasyon örtülerine çekme dayanımı, esneklik vb. fiziksel özellikler kazandırmaktır. Taşıyıcı katman olarak genellikle cam tülü, cam dokuma veya polyester keçe kullanılabilir. Okside bitümlü örtülerin ülkemizde kullanımı azdır. Çatıda ve ya temelde kullanılıyorsa en az üç kat yapılmalıdır. Her katta m2’ye 2,00kg. sıcak asfalt ile yapıştırılırlar. Polimer bitüm ile taşıyıcının belli kalınlıklarda kaplanması ile elde edilen polimer bitümlü örtüler ise fabrika ortamında 2, 3 ve 4 mm kalınlıklarda, 1m eninde 10m boyunda rulolar halinde üretilirler. Bu örtüler binaların temel ve çatılarında en az iki kat olmak üzere şalümö alevi kullanılarak uygulanırlar.
• Plastik veya Kauçuk Esaslı Su İzolasyon Örtüleri: İlgili standartlarda öngörülen fiziksel ve kimyasal özelliklerde, kauçuk veya plastik hammaddelerinden üretilir. Taşıyıcılı ve taşıyıcısız olarak üretilen tipleri vardır. Genellikle bu sentetik örtülerin bir yüzleri ultraviyole ışınlarına karşı dayanıklı olarak üretilir. Kalınlıkları 1.2 – 2 mm arasında değişir. Bu örtüler tek kat olarak uygulanır. Mekanik tespitle veya sıcak hava kaynağı ile uygulanabilir. Genel olarak kullanım alanları; temeller, çatılar, su depoları, göletler, yüzme havuzları, tüneller, çöp depolama sahaları, su arıtma tesisleri vb. olarak sıralanabilir. Değişik renklerde ve yüzey biçimlerinde üretim yapılabilmektedir.

2-Yapısal Su Yalıtımı

Yapısal su yalıtımı malzemeleri genellikle betonarme yapılarda betonun imalatında, imalat kolaylığı sağlamak, daha kaliteli beton elde etmek ve su geçirimsizliği sağlamak amacıyla toz ya da sıvı halde kullanılırlar.  Betonun içerisindeki su/çimento oranını düşürmek, beton içerisindeki kılcal boşlukları azaltmak, beton içerisindeki kapiler boşlukların tıkamak vb. fonksiyonları vardır. Beton katkıları ve derz malzemeleri bu gruba girer

• Beton Katkıları: Karıştırma esnasında yeni hazırlanmış veya sertleşmemiş haldeki betona belli oranda (çimento dozajının %5‟ini geçmeyecek şekilde) eklenen kimyasallardır. Bu katkı malzemelerinin; priz geciktirici,  hızlandırıcı, su azaltıcı, hava sürükleyici, don etkisine karşı koyucu, mukavemet hızlandırıcı, su geçirimsizlik temini vb. görevleri vardır. Genleşerek aktif su kaçaklarını tıkayan sıva ve tıkaç malzemeleri ise şok prizli olup suyla karıştırılarak kullanılırlar. Basınçlı şekilde gelen veya çatlak, boşluk ve deliklerden sızan suların acil olarak durdurulması gerektiğinde kullanılan malzemelerdir. Su izolasyon uygulamalarına engel olacak şekilde su girişlerini geçici bir süre tıkayarak uygulama için zaman kazandırırlar.
• Derz malzemeleri: Betonarme imalatlarda yatay ve düşey betonarme elemanlar ayrı kalıplara dökülerek ayrı zamanlarda imal edilirler. Farklı zamanlarda dökülen yatay ve düşey betonarme elemanlar arasında boşluklar meydana gelir. Bu boşluklara “yapısal derz” denir.

Yapılarda su yalıtımı temel yapılmadan önce toprak nemi ve zemin su ile temas eden grobetona izolasyon yapmakla başlamaktadır. Temel ve perde duvarlar su yalıtımı, dış duvarlarda, döşemelerde ve ıslak hacimlerde su yalıtımı, çatılarda su yalıtımı yapıda su yalıtımı yapılması gereken noktalardır.

Temellerde ve Bodrum Perdelerinde Su Yalıtımı

Temel ve bodrum perdelerinde yapılan su yalıtımının amacı, yapıyı normal şartlarda sudan korumanın yanı sıra, toprakta bulunan ve yeraltı suları ile yapıya kadar yükselme imkanı bulan kimyasal maddelerden yapıyı korumaktır.

Yapıların toprağa oturan ve tüm ağırlığını taşıyan temel ve perde duvarları, su ve nemin yaratacağı korozyona karşı en iyi korunması gereken bölümlerdir. Yapının tüm yükünü taşıdığı içinde, deprem ve zemin oturmaları esnasında en fazla gerilime maruz kalan betonarme taşıyıcı elemanlar bu bölümde yer almaktadır. Betonarme taşıyıcının içinde yer alan donatılar, suyun yıpratıcı etkisine maruz kaldıklarında paslanarak çürümeye başlar ve taşıyıcılık özelliğini sürekli kaybederek yıpranırlar. Sonraki aşamalarda beton suya karşı korunmaya başlansa bile bu çürüme süreci durdurulamaz. Depremde hasar gören yapılar üzerinde yapılan çalışmalarda, hasara sebebiyet veren konular içinde en önemli konu korozyondur.

Temel yalıtımının göz ardı edilmemesi gereken en önemli özelliği, hata kabul etmemesi ve telafisinin imkansız olmasıdır. Bu nedenle izolasyon sistemi seçilirken belli kriterlere göre karar verilmelidir. Bunlar: temel tipi, yapının araziye oturum şekli, drenaj imkanı, yeraltı su seviyesi, yapı içindeki farklı kottaki elemanlar, diğer yapılarla olan konumu ve projenin bütçesidir. Zeminde su durumu değerlendirmesi sonucuna göre temel tipi, izolasyon sistemi, yapıya uygun tüm detay çözümü ve malzeme seçimi yapılmalıdır. Zemindeki suyun durumunu öğrenmek için yağışların en fazla olduğu mevsim olan ilkbahar seçilmelidir.

Temellerde Su Yalıtımı Uygulaması

Yapı tasarımı aşamasında, zemin etüdü yapılırken zeminin su durumu tespit edilmelidir. Zemindeki suyun durumu su seviyesinin en yüksek olduğu dönemde tespit edilmelidir. Bu da ilkbahar dönemidir. Sondaj ve gözlemler sonucu zemindeki su durumu 3 guruba ayrılarak izolasyon projesi hazırlanır.

• Zemin rutubetine karşı izolasyon
• Basınçsız suya karşı izolasyon
• Basınçlı suya karşı izolasyon

Bodrumlu yapılarda, yapının temeli yeraltı su seviyesinin üzerindeyse basınçsız zemin sularına karşı yapılan su yalıtımı yeterli olmaktadır. Yapının oturduğu zemin geçirgen değil ve sızıntı sularını doğal yollarla drene edemiyorsa yapıya çevresel drenaj yapılmalıdır. Yapının oturduğu zemin geçirgen ise drenaja ihtiyaç yoktur. Yer altı suyu yapının temeline yakını veya üzerinde ise bodrum kat perde duvarlarında hidrostatik basınç olmaması için çevresel ve alansal drenaj sistemi yapılmalıdır. Böyle durumlarda temel ve bodrum perde duvarlarına dıştan(pozitif) basınçlı zemin sularına karşı kullanılan izolasyon malzemeleri kullanılarak uygulama yapılmalıdır.